Scherp gezien
Een tip van het rookgordijn
Deel VI – Geen windeieren (slot)
Het klimaatdrama drukt niet op alle ouder schouders even zwaar. Zo kan het een aardige duit opleveren voor wie oog voor zaken heeft: behalve in de duurzaamheidsindustrie valt er behoorlijk wat binnen te hengelen in de emissiehandel. Door carbon bankers, banken die co2-credits verhandelen aan de bedrijven. De co2-credits worden verhandeld in ruil voor het steunen van groene projecten elders. Dit zou je kunnen vergelijken met de middeleeuwse handel in aflaten: in ruil voor steun aan de groene kerk kan ik ongestoord blijven zondigen. En zo is de handel in schuld geboren. Binnen het Europese Emissiehandelssysteem (ETS) is er nog een andere lucratieve business opgezet in uitstootrechten. Veel van deze rechten worden gratis verstrekt aan multinationals uit vrees dat deze bedrijven verdwijnen naar landen waar geen uitstootrechten worden geheven. Zonder die rechten mogen grote bedrijven en de transportsector geen co-2 uitstoten. Dat wil niet zeggen dat dit zoden aan de dijk zet. Aan de top van de fossiele piramide wordt niet echt actief ingezet op verduurzaming of vermindering van de uitstoot, getuige de talloze publicaties, zoals een recent rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV). De uitkomst van het onderzoek is onthutsend: ondanks de zwaar vervuilde leefomgeving rond bedrijven als Yara, Tata Steel en APN in Nijmegen, komt de Nederlandse regering niet op voor de lokale bevolking. Het is juist de industrie die in bescherming wordt genomen tegen de burgers, door informatie achter te houden en metingsresultaten te verdonkeremanen. De situatie is de laatste jaren ongewijzigd. De overheid laat mensen barsten, luidt de harde conclusie.
Ondanks de geringe bereidheid van deze multinationals om te veranderen, blijft de subsidiestroom uit Brussel en Den Haag onverminderd. Als ontmoedigingsbeleid verlaagt de EU jaarlijks de uitgifte van het totaal aantal ets-certificaten met één procent, de komende jaren met twee procent, een daling te gering om enig effect te sorteren. Wel is er een levendige handel ontstaan in deze emissierechten die met pittige winsten worden doorverkocht: op de 142 veilingen is de waarde dit jaar gesteven van 26 naar 85 euro per ton co2.
Dat smaakt naar meer: de EU heeft besloten dat na 2027 niet alleen de bedrijven worden opgenomen in dit Emissiehandelssysteem. Particulieren kunnen voor iedere ton broeikasgas die ze uitstoten een heffing verwachten tot wel 45 euro. De voetafdruk van de Nederlander was volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek gemiddeld 13 ton CO2 in 2020. Tel uit je winst. Terwijl de regeling voor de particulieren al vanaf 2027 wordt ingevoerd, krijgen de grootste boosdoeners nog respijt tot 2034.
Let wel: De ETS-heffing geldt alleen voor de fossiele, niet voor ‘groene’ energie. De kans is dus groot dat u met uw dieselauto en gaskachel veel zwaarder wordt belast dan de Houtgestookte energiecentrale waar per uur een paasvuur wordt verstookt. Alleen al in Nederland is de totale koolstofuitstoot van biomassa rond de 15 miljoen ton. Jaarlijks stijgt die hoeveelheid met tien procent. Onbelast. De gedachte hierachter is dat die kooldyoxide weer zal worden opgenomen door de aanplant van nieuwe bossen. Maar gebeurt dit ook? Er wordt in ieder geval geen haast mee gemaakt: het mondiale bosareaal is de laatste twintig jaar met een kwart netto geslonken en neemt verder af. Het VARA-programma Zembla bracht in 2021 aan het licht dat in Nederland alleen al in vier jaar tijd 5400 hectare is verdwenen. Gemiddeld krimpt ons bosgebied ieder jaar met 1500 tot 3500 ha. Wat betreft de mondiale ontbossing behoort Ons land tot de koplopers. Zeker als de consumptie van bio-ethanol, soja en palmolie wordt mee gerekend.
Niets is wat het lijkt in het volstrekt gepolitiseerde klimaatdebat, waar ideologie, geldklopperij en partijzucht de boventoon voeren. De religieuze inslag van de klimaattemmers verraad zich door de belerende vinger tegen de kleine en volmaakte onverschilligheid tegenover de grote zondaar. Als de nood werkelijk zo hoog is, waarom is er dan nog steeds geen accijns op vliegtuigbrandstof, of btw op de tickets. En waarom wordt er uitgerekend een ontmoedigingsbeleid gevoerd tegen het meest logische alternatief: het openbaar vervoer. De trein is onbetaalbaar en onbetrouwbaar. Ouderenbonden en stichting Rover klagen over chronische onderbezetting, uitval en hoge tarieven in het openbaar vervoer. Behalve een aantal hogesnelheidslijnen is het internationale railverkeer alleen geschikt voor de echte liefhebbers met veel tijd en niets om handen.
Onmiskenbaar zie je steeds weer hetzelfde patroon: die van een bureaucratische elite die bij de stortvloed aan regels en heffingen die ze afscheidt zichzelf en het netwerk waarin ze opereert goed bedient en ontziet. De rekening is voor de minder bevoorrechte aan de voet van de ivoren toren. Het Europese klimaatoffensief zal de bovenmodale vervuiler nauwelijks kunnen deren: het aantal trips met de privéjet is in Europa sinds 2020 vervijfvoudigd, rapporteert onderzoeksbureau CE Delft, tot een half miljoen keer boven ons continent. En de aankoop van privéjets neemt gestaag toe. Een jet stoot gemiddeld 4 ton CO2 uit per vlucht. De footprint van een reguliere vliegpassagier op een lijnvlucht is 120 kilo over een vergelijkbare afstand. Waar blijft de funtax op jets, jachten, suv’s, luxury-cruisers, goed voor een miljoen auto’s op vergelijkbare afstand. Dan is er nog dat andere speelgoed, crypto-currency. Het genereren van dit mickeymousegeld kost mondiaal evenveel elektriciteit als het energieverbruik van een land als Argentinië. Om nog maar te zwijgen over de datacenters van facebook en twitter die beslag leggen op volledige windparken, oorspronkelijk bedoeld voor de drinkwater- en stroomvoorziening van honderdduizenden woningen. Als iedere seconde telt, is dit beslist niet terug te vinden in de beleidskeuze van onze politieke vertegenwoordigers die het vooral gemunt hebben op het laaghangend fruit. Shell boekt de zoveelste miljardenwinst op rij, de gasprijs op de wereldmarkt is historisch laag en de Nederlandse gasconsument mag blij zijn als hij onder het gasplafond blijft. En als kers op die zure taart: voorjaar 2023 kondigt het kabinet een extra heffing voor alle huishoudens die meer dan 800 kuup gas per jaar gebruiken. In het bijzonder het armere segment wordt hierdoor geraakt. Mensen die geen geld hebben voor isolatie of alternatieve warmtebronnen. En op verdere overheidssteun valt al helemaal niet te rekenen: het noodfonds energie, dat vorig jaar werd ingesteld is afgeschaft. Want in tegenstelling tot de permanente subsidiestroom richting de toch al rijkelijk gevulde kas van het grootbedrijf, heeft de zuinige duit in het zakje van de kansarmen veelal Een tijdelijk karakter. Niemand in Europa komt op het idee om de laagste inkomens buiten al die klimaatregelingen te houden, een bevolkingsgroep die administratief en juridisch te slecht is toegerust om in deze bureaucratische jungle het hoofd boven water te houden. Het is de blinde tred van een overheid die steeds diezelfde weg bewandelt, de weg van de minste weerstand. We zijn gewikkeld in een strijd, niet tussen de energiebewuste burgers en de klimaatontkenners. Het klimaatdebat is teruggebracht tot een exploitatiemodel van een economische en politiek bevoorrechte bestuursklasse, Gestoeld op de mythe dat één land, één continent in staat zou zijn een planetaire catastrofe te voorkomen. De herinrichting van de mondiale energiehuishouding vergt intensieve inzet en samenwerking, gedragen door een algemene, diep gevoelde overtuiging dat een klimaatramp op handen is en alleen door vereende kracht kan worden voorkomen. Die passie, die toewijding wordt niet door alle planeetbewoners gedeeld. Wat blijft is inspelen op de drang van de grotbewoner in ons om de klimaatgoden gunstig te willen stemmen door grote zoenoffers te brengen. .
Bronnen
www.AlleCijfers.nl, 7 mei 2023
De hofbar 18 april 2023
www.project censored.org. Die Europese vraag naar biomassa zorgt voor
Podcast, Inside Science BBC,sep
NOS Journaal 8 spetember 2022; 15 september 2022; 7 februari 2023; 6 mei 2023
Vrij Nederland nr 3 2022; nr 4 2023
Spijkers met koppen VARA, npo radio, 2 30 april 2022
Groene Amsterdammer nr 7 2021; Nr 44 2022; nr 44 2022; nr 16 2023
NRC 4 november 2022; 14 november 2022; 18 novermber 2022; 19 december 2022; 16 februari 2023; 15 maart 2023; 25 maart 2023; 28 maart 2023; 31 maart 2023; 9 mei 2023; 13 mei 2023
Matthew T Huber, Climate change as class war (2022)
Ingrid Robeyns: ‘Laat de rijken de klimaat-crisis betalen’ (essay uit pamflet ‘Rijkdom’)
© 2023 – J Nijzink